Wyobraź sobie, że wspólnie z kilkunastoma osobami przeżyłeś katastrofę lotniczą. Wszyscy jesteście cali i zdrowi, ale znaleźliście się w ekstremalnie trudnych warunkach – bez żywności, wody i środków łączności, a od najbliższej osady ludzkiej dzieli was ponad 100 km wysokich i nieprzyjaznych gór. Abyście mogli przetrwać, potrzebujecie przywódcy, który zamieni grupę w świetnie działający zespół i wyprowadzi was z pułapki.

Za kim pójdą ludzie? Jakie cechy musi mieć człowiek, który jest zdolny do podjęcia przywództwa w tak skomplikowanej sytuacji? Co mogłoby sprawić, że ludzie podążą właśnie za tobą? Zastanawiałeś się nad tym kiedyś?

Większość z nas żyje w przekonaniu, a w naszej kulturze jest ono bardzo silnie zakorzenione, że zdolności przywódcze są wrodzone i że nie można się ich tak po prostu nauczyć. No cóż, to bardzo dobra wymówka dla tych, którzy nie chcą podjąć wysiłku doskonalenia się! Bo badania naukowe udowadniają coś zupełnie innego! Przywództwa nie tylko można się nauczyć, ale wiemy dokładnie jakie konkretne kompetencje trzeba ćwiczyć, aby stać się przywódcą charyzmatycznym.

Kiedyś ludziom wystarczały konie zamiast samochodów i liczydła zamiast komputerów. Przez tysiące lat świetnie się sprawdzały i całkowicie spełniały swoją rolę. Ale dzisiaj nie wystarczają. Podobnie jest z przywództwem. Jeszcze parę lat temu w praktyce kierowania doskonale sprawdzały się tradycyjne narzędzia zarządzania transakcyjnego (tzw. kij i marchewka) i zarządzania przez cele. Pozwalały firmom rozwijać się i osiągać ambitne wyniki. Ale dzisiaj wyczerpały swoją moc. Tak jak nikt nie tłucze się po Polsce powozem, tak przestarzałe metody kierowania nie są zdolne mobilizować ludzi do innowacyjności i osiągania ponadstandardowych celów. Do tego trzeba nowoczesnych narzędzi takich jak charyzmatyczne przywództwo.

Czym jest charyzmatyczne przywództwo? To zdolność wpływania na innych ludzi, która bazuje na trzech komponentach, które Arystoteles 2500 lat temu nazwał logos, etos i patos. Potęga przywództwa charyzmatycznego tkwi w indywidualnych kompetencjach przywódców, takich jak postępowanie zgodnie z głoszonymi wartościami, doskonałych umiejętnościach komunikacyjnych i retorycznych, wysokiej inteligencji emocjonalnej oraz pasji w działaniu. W tym ujęciu charyzma przywódców wyrasta wprost z wartości i odwołuje się głównie do uczuć i emocji.

Badania profesora Johna Antonakisa i jego zespołu z Uniwersytetu w Lozannie, opublikowane w 2012 roku w Harvard Business Review udowodniły, że siła największych inspiratorów świata tkwiła w języku, jakim się posługiwali. To był język odwołujący się do emocji, a co za tym idzie, silniej oddziałujący na przekonania i postawy ludzi. Bo to emocje, a nie racjonalne argumenty, są bramą do umysłów ludzi. To emocje, zdecydowanie silniej niż fakty, pobudzają ludzi do działania.

Charyzmatyczne przywództwo wymaga charyzmatycznego języka! Takiego, który buduje w umysłach ludzi inspirujące obrazy, który pobudza zmysły i wywołuje pozytywne emocje. Taki język motywuje ludzi do zmiany, do podejmowania wysiłku. Z takiego języka, trafiającego prosto do serc i umysłów słuchaczy, słynęli naprawdę wielcy przywódcy: Cezar, Jezus, Lincoln, Churchill czy Martin Luther King. Takim językiem posługują się także menedżerowie, których podziwiamy, m.in. Jack Welch i Steve Jobs.

Czym charakteryzuje się język charyzmatycznych przywódców? Profesor Antonakis wyodrębnił 12 takich cech. Nazwał je charismatic leadership tactics (CLT). Są wśród nich metafory, porównania i analogie, opowieści i anegdoty (storytelling), pytania retoryczne i kontrast. Wszystkie są doskonale znane od tysięcy lat i każdej z nich można się bez trudu nauczyć. Po raz kolejny okazuje się, że narzędzia niezbędne menedżerom do inspirowania ludzi są bliżej, niż myślimy. A to oznacza, że charyzmatyczne przywództwo jest w zasięgu ręki każdego menedżera!

Dzisiejszy biznes jest jak ten rozbity samolot z początku artykułu. Hiperkonkurencja i szybko zmieniający się rynek sprawiają, że nasze firmy działają w ekstremalnie trudnych warunkach. Przetrwają tylko te przedsiębiorstwa, które sięgną po nowoczesne rozwiązania i porzucą stare przyzwyczajenia. Potrzebujemy narzędzi, które umożliwią wydobywanie z ludzi tego, co w nich najlepsze. Nie mam wątpliwości, że jednym z takich narzędzi jest przywództwo charyzmatyczne. Wybór należy do ciebie. Albo swoje przywództwo oprzesz na charyzmie, albo przestarzałe przyzwyczajenia do szczętu pogrzebią twoje przywództwo.

Artykuł ukazał się miesięczniku „Benefit”, nr 7-8(43)/2015, s. 13.