Kilka słów o mechanizmach obronnych

● Indywidualna efektywność ● Mariusz Bonk

Czy mechanizmy obronne wpływają na naszą skuteczność w życiu zawodowym?

Kiedy mówimy o mechanizmach obronnych, to myślimy o sposobach psychicznego radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Na przykład kiedy: czujemy się boleśnie rozczarowani, mamy poczucie porażki, przeżywamy złość, której w sobie nie chcemy, włączamy mechanizmy obronne.

Nasz organizm nie lubi czuć się źle. Każdy mechanizm obronny ma ustrzec przed czymś – w naszym odczuciu – nieprzyjemnym. Konflikt, lęk, rozczarowanie, złość, bezradność – nie chcemy ich doświadczać. A więc psychologiczna funkcja mechanizmów obronnych to właśnie ochrona przed tym, czego w sobie nie chcemy.

Mechanizmy obronne są przydatne, ponieważ bez nich czasami bylibyśmy emocjonalną galaretą. Ale ich stosowanie niesie także ze sobą ogromne koszty, ponieważ te mechanizmy zakłócają kontakt z rzeczywistością i deformują postrzeganie, a w pracy mogą znacząco zmniejszać naszą skuteczność.

Zofia Milska-Wrzosińska (jedna z czołowych postaci polskiej psychoterapii, psycholog, przedsiębiorca, współzałożycielka i dyrektor Laboratorium Psychoedukacji w Warszawie) klasyfikuje mechanizmy obronne w następujący sposób:

  1. zaprzeczenie (twierdzenie, że jest inaczej, niż jest w rzeczywistości),
  2. rozszczepienie (czarno-białe postrzeganie świata),
  3. idealizacji bądź dewaluacja,
  4. wyparcie (automatyczne przerzucanie bolesnych i niewygodnych uczuć lub spostrzeżeń do nieświadomości),
  5. projekcja (przypisywanie innym swoich motywów i w związku z tym nieodczuwanie ich w sobie po to, żeby nie dostrzegać, nie przeżywać tego, czego w sobie nie chcemy uznać, ponieważ jest niezgodne z naszym obrazem siebie, na przykład: zaciekłej urazy, poczucia gorszości czy niedozwolonych pragnień).

A teraz proponuję chwilę ciszy nad refleksję nad sobą i własnymi mechanizmami obronnymi, które niewątpliwie w wielu sytuacjach nami rządzą. I zarówno Państwu, jak i sobie życzę stosowania bardziej dojrzałych mechanizmów obronnych. Nie tych, o których wspomniałem wyżej, tylko tych bardziej dojrzałych, takich jak dystans i poczucie humoru.